Giáo dục khai phóng thất thế? (2)

Giáo dục khai phóng là mô hình giáo dục đại học được xây dựng và triển khai theo tinh thần học nhiều môn học thuộc nhiều nhóm chuyên ngành (số lượng các nhóm ngành tùy thuộc vào lựa chọn của sinh viên) - bên cạnh những môn bắt buộc - thay vì đi theo hướng chuyên môn hóa như các đại học đặc thù truyền thống.

Từ những ngày đầu lịch sử của đại học khai phóng, bên cạnh sự ủng hộ của một nhóm phụ huynh và học sinh, mô hình đại học này không ít lần đứng trước bờ vực bị "khai trừ" bởi vô vàn lý do.

Nỗi lo chuyên môn nghề nghiệp

Ở một góc độ nào đó, “giáo dục khai phóng” hẳn đã trải qua những ngày mà người ta gọi là “sinh ra nhầm thời”.

Bằng cấp chuyên môn và kiến thức chuyên ngành vốn vẫn luôn nằm trong danh sách những điều kiện cần trong các yêu cầu tuyển dụng. Và đây chính là điểm mà các sinh viên tốt nghiệp đại học khai phóng gặp trở ngại.

Khi các giá trị kinh tế được coi trọng và ưu tiên hàng đầu như một thước đo đầu ra của thơi gian học Đại học, thì việc dành thời gian cho việc học-rất-nhiều-môn-thuộc-nhiều-lĩnh-vực nghe có vẻ ít hợp lý hơn việc học-chỉ-một-môn-chuyên-sâu.

Nỗi trăn trở về thu nhập

So với các nhóm ngành có tính chuyên môn cao, thu nhập của các cử nhân các nhóm ngành Đại học Khai phóng thấp hơn hẳn. Bảng 3 và 4 dưới đây sẽ cung cấp một bức tranh về sự chênh lệch này lần lượt dựa theo số năm làm việc và theo độ tuổi.

Bảng 3: Mức lương trung bình theo nhóm ngành nghề

*Nguồn: Schneider & Sigelman (2018), Burning Glass Technologies (2018), Bureau of Labor Statistics (2017), Occupational Employment Statistics (2017)

*Dữ liệu được thu về từ khoảng hơn 70 triệu hồ sơ của các ứng viên có liệt kê mức lương khi xin việc mới.

**STEM: các nhóm ngành Science, Technology, Engineering, Mathematics (Khọc học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học)

Lưu ý: Dữ liệu này chỉ có giá trị tại Hoa Kỳ. Với một quốc gia đang phát triển như Việt Nam, một sinh viên có bằng của một viện giáo dục cao cấp của một trường đại học lớn tại Mỹ có thể là một ứng viên ưa chuộng của các tập đoàn đa quốc gia, dẫu sinh viên có theo học các ngành khoa học khái phóng đi chăng nữa. Trong những trường hợp đó, dữ liệu mang nặng tính lí thuyết, và ít có giá trị tham khảo thực tiễn.

Bảng 4: Trung vị mức thu nhập cho các cử nhân của một số nhóm ngành chọn lọc (2009-12)

*Nguồn: sắp xếp lại từ American Community Survey (2009-16)

Khoảng cách thu nhập có dấu hiệu thu hẹp

Ấn tượng đầu tiên khi đọc Bảng 3 và 4 ở trên có lẽ là thu nhập trung bình của sinh viên các ngành khoa học khai phóng và khoa học cơ bản vẫn còn thấp hơn các ngành có tính chuyên môn cao.

Tuy nhiên, để ý kỹ hơn về sự thay đổi của thu nhập sau 5 và 10 năm, ta sẽ thấy, khoảng cách về thu nhập giữa 2 nhóm ngành trên đang dần được thu hẹp.

Kết:

2 nguyên nhân phổ biến đằng sau sự suy giảm của số lượng sinh viên theo học các nhóm ngành Khai phóng bao gồm: (1) - Yêu cầu của nhà tuyển dụng về tính chuyên môn, và (2) - Mức thu nhập sau ra trường còn thấp
Tuy nhiên, khoảng cách thu nhập giữa các nhóm ngành khai phóng và các nhóm ngành có tính đặc thù cao đang dần được thu hẹp.